Ryzyko kursowe w transakcjach międzynarodowych

Ryzyko kursowe, zwane również ryzykiem walutowym, to jedno z kluczowych zagrożeń w handlu międzynarodowym. Dotyczy ono możliwości niekorzystnych zmian kursów walut, które mogą wpływać na rentowność zawieranych transakcji, koszty importu lub wartość eksportu. Dla firm działających na globalnym rynku wahania kursowe mogą oznaczać zarówno szansę, jak i poważne straty – szczególnie w warunkach niestabilności gospodarczej i geopolitycznej.

Na czym polega ryzyko kursowe?

Ryzyko kursowe występuje wtedy, gdy transakcja lub zobowiązanie przedsiębiorstwa denominowane jest w walucie obcej. Nawet niewielka zmiana kursu pomiędzy zawarciem a rozliczeniem umowy może:

zwiększyć koszt zakupu towaru lub usługi,
obniżyć wartość otrzymanej zapłaty,
wpłynąć na wartość aktywów lub pasywów firmy.

Przykład: polska firma eksportująca towary do Niemiec wystawia fakturę w euro. Jeżeli kurs EUR/PLN spadnie przed otrzymaniem płatności, wartość euro po przewalutowaniu na złote będzie niższa – co zmniejszy faktyczny przychód.

Główne rodzaje ryzyka walutowego

1. Ryzyko transakcyjne

Dotyczy konkretnej transakcji handlowej. Powstaje w momencie zawarcia umowy w walucie obcej i trwa do jej rozliczenia.

2. Ryzyko przeliczeniowe (bilansowe)

Dotyczy firm, które posiadają aktywa lub zobowiązania w walutach obcych, np. inwestycje, kredyty lub konta bankowe. Zmiany kursu wpływają na wartość księgową tych pozycji.

3. Ryzyko ekonomiczne (strategiczne)

Ma charakter długoterminowy i związany jest z ogólną konkurencyjnością firmy na rynkach zagranicznych. Wpływa na decyzje dotyczące lokalizacji produkcji, ekspansji czy polityki cenowej.

Czynniki wpływające na poziom ryzyka kursowego

Zmienne kursy walutowe – im większa zmienność danej pary walutowej, tym większe ryzyko,
Horyzont czasowy transakcji – dłuższy czas między zawarciem a rozliczeniem umowy zwiększa ekspozycję,
Wybór waluty fakturowania – im silniejsza waluta, tym większy wpływ na rozliczenia,
Struktura działalności firmy – eksporterzy, importerzy i inwestorzy zagraniczni są różnie narażeni,
Warunki umowy handlowej – np. odroczone terminy płatności, waluta dostawy, indeksacja.

Skutki ryzyka kursowego dla przedsiębiorstw

Brak zarządzania ryzykiem kursowym może prowadzić do:

spadku marż i rentowności,
trudności w planowaniu budżetu i cen sprzedaży,
strat księgowych i ograniczenia zdolności kredytowej,
osłabienia pozycji konkurencyjnej na rynkach zagranicznych.

W skrajnych przypadkach niekorzystne zmiany kursowe mogą zagrozić płynności finansowej i przetrwaniu firmy, szczególnie jeśli działanie na rynkach obcych stanowi dużą część działalności.

Jak firmy mogą ograniczyć ryzyko kursowe?

1. Zabezpieczenia walutowe (hedging)

Najczęściej stosowane narzędzia to:

kontrakty forward – ustalenie kursu z wyprzedzeniem na przyszłą transakcję,
opcje walutowe – prawo (ale nie obowiązek) zakupu lub sprzedaży waluty po określonym kursie,
transakcje swapowe – wymiana walut w dwóch terminach.