Polityka fiskalna a stabilność kursu walutowego

Polityka fiskalna, obejmująca wydatki publiczne i system podatkowy, ma istotny wpływ na ogólną kondycję gospodarki i stabilność waluty krajowej. Choć bezpośredniego wpływu na kurs walutowy najczęściej upatruje się w działaniach banku centralnego, decyzje fiskalne rządu kształtują oczekiwania inwestorów, ryzyko kredytowe państwa oraz przepływy kapitałowe. Zrównoważona polityka fiskalna może wspierać stabilność kursową, natomiast nadmierny deficyt i zadłużenie mogą prowadzić do osłabienia waluty i wzrostu zmienności na rynku walutowym.

Kanały oddziaływania polityki fiskalnej na kurs waluty

Polityka fiskalna wpływa na kurs walutowy za pośrednictwem kilku mechanizmów:

Bilans sektora publicznego – wzrost deficytu budżetowego może osłabić zaufanie do gospodarki i prowadzić do deprecjacji waluty,
Dług publiczny – narastające zadłużenie może zwiększyć ryzyko utraty płynności finansów publicznych, co wpływa na wycenę ryzyka kraju i waluty,
Popyt krajowy – ekspansywna polityka fiskalna pobudza konsumpcję i inwestycje, co może zwiększać import i powodować deficyt na rachunku obrotów bieżących,
Oczekiwania inflacyjne – jeśli zwiększone wydatki publiczne nie są zrównoważone wzrostem dochodów, mogą prowadzić do presji inflacyjnej, co wpływa na wartość waluty.

Inwestorzy zagraniczni i rynki finansowe analizują politykę fiskalną jako element ryzyka inwestycyjnego. Pogarszająca się sytuacja budżetowa może prowadzić do odpływu kapitału i spadku kursu waluty krajowej.

Deficyt fiskalny a kurs walutowy

Wysoki deficyt budżetowy może wpływać negatywnie na kurs walutowy, zwłaszcza jeśli jest trwały i nie znajduje uzasadnienia w cyklu koniunkturalnym. Gdy rząd zwiększa wydatki bez odpowiedniego finansowania dochodami, konieczne może być zaciąganie długu na rynkach finansowych. W efekcie:

rośnie podaż obligacji skarbowych,
zwiększa się ryzyko wzrostu stóp procentowych,
inwestorzy wymagają wyższej premii za ryzyko walutowe,
może dojść do osłabienia waluty z powodu obaw o wypłacalność państwa.

Deprecjacja waluty może z kolei prowadzić do wzrostu kosztów obsługi długu zagranicznego i spirali fiskalno-walutowej.

Ekspansja fiskalna i jej krótkoterminowy wpływ

W krótkim okresie ekspansywna polityka fiskalna może prowadzić do aprecjacji waluty, jeśli zwiększa wzrost gospodarczy i zachęca do napływu inwestycji zagranicznych. Szczególnie dotyczy to sytuacji, w których rząd inwestuje w infrastrukturę, edukację czy technologie, poprawiając długofalowe fundamenty gospodarki.

Jednak jeśli wzrost wydatków publicznych zostanie uznany za nieefektywny lub niekontrolowany, długoterminowo może doprowadzić do utraty zaufania i presji deprecjacyjnej.

Polityka fiskalna a polityka monetarna

Stabilność kursu walutowego zależy również od spójności polityki fiskalnej i monetarnej. Jeśli rząd prowadzi ekspansję fiskalną, a bank centralny jednocześnie utrzymuje luźną politykę pieniężną, wzrasta ryzyko przegrzania gospodarki i osłabienia waluty.

Z drugiej strony, zacieśnienie polityki fiskalnej przy restrykcyjnej polityce pieniężnej może nadmiernie obciążyć gospodarkę i ograniczyć popyt, co również wpływa na kurs waluty – poprzez spadek importu i zmniejszenie przepływów walutowych.

Stabilność fiskalna jako fundament zaufania do waluty

Długofalowo, stabilność finansów publicznych stanowi fundament zaufania inwestorów do gospodarki i waluty krajowej. Kraje o przewidywalnej polityce fiskalnej, niskim poziomie zadłużenia i dobrze zarządzanym budżecie cieszą się niższą premią za ryzyko, większą płynnością waluty i mniejszą podatnością na wahania kursowe.

Przykłady państw o wysokim poziomie zaufania walutowego (np. Niemcy, Szwecja, Szwajcaria) pokazują, że odpowiedzialność fiskalna przekłada się na siłę waluty i odporność na szoki zewnętrzne.

Źródła:

„Fiscal Policy and Exchange Rate Dynamics”, 2020, Elisa Navarro
„Public Debt Sustainability and Currency Risk”, 2021, Mateusz Zieliński
„The Interplay of Fiscal and Monetary Policy in Open Economies”, 2019, Julia Stein