Ubezpieczenie rolnicze w obliczu zmian klimatycznych

Zmiany klimatyczne coraz silniej wpływają na działalność rolniczą – przynosząc częstsze susze, powodzie, gradobicia i anomalie pogodowe. W obliczu tych zagrożeń tradycyjne modele ubezpieczeniowe w rolnictwie przestają być wystarczające. Rolnicy muszą nie tylko reagować na straty, ale także aktywnie zabezpieczać swoje gospodarstwa przed ich skutkami. Ubezpieczenie staje się jednym z kluczowych narzędzi zarządzania ryzykiem klimatycznym w sektorze rolnym.
Jak zmiany klimatu wpływają na ryzyko w rolnictwie?
Zmieniające się warunki pogodowe powodują, że ryzyka klimatyczne w rolnictwie są coraz trudniejsze do przewidzenia. Obserwujemy:
- częstsze i bardziej intensywne susze,
- gwałtowne burze z gradem i silnym wiatrem,
- lokalne powodzie po ulewnych deszczach,
- wydłużenie lub skrócenie sezonów wegetacyjnych,
- przesunięcia cykli upraw i migrację szkodników.
Wszystkie te zjawiska zwiększają niepewność produkcji rolnej, wpływają na jakość plonów i koszty prowadzenia gospodarstw. Ubezpieczenia rolne muszą być dostosowane do nowych realiów, aby chronić rolników przed nagłymi stratami.
Obowiązkowe i dobrowolne ubezpieczenia rolne
W Polsce część ubezpieczeń rolniczych jest obowiązkowa – zgodnie z ustawą rolnicy posiadający grunty powyżej 1 ha muszą posiadać:
- OC rolnika z tytułu posiadania gospodarstwa,
- ubezpieczenie budynków rolniczych od ognia i innych zdarzeń losowych.
Pozostałe polisy są dobrowolne, ale coraz częściej niezbędne w praktyce. Obejmują one m.in.:
- ubezpieczenie upraw rolnych (od suszy, gradu, przymrozków, powodzi, huraganu),
- ubezpieczenie zwierząt gospodarskich,
- ubezpieczenia sprzętu rolniczego,
- pakiety na życie i zdrowie rolnika oraz domowników.
W związku z rosnącą nieprzewidywalnością warunków pogodowych, warto rozważyć szeroki zakres ochrony – także w wariancie całorocznym.
Wyzwania dla ubezpieczycieli i rolników
Zmiany klimatyczne oznaczają wyższe prawdopodobieństwo szkód – co z kolei wpływa na:
- wzrost składek ubezpieczeniowych,
- ostrzejsze warunki zawierania umów,
- potrzebę dokładnej dokumentacji i monitorowania upraw,
- większą rolę technologii w ocenie ryzyka (np. zdjęcia satelitarne, stacje pogodowe, aplikacje do zgłaszania szkód).
Rolnicy często mierzą się z ograniczoną dostępnością ubezpieczeń od suszy – ze względu na trudność w kalkulacji strat oraz ograniczone możliwości reasekuracji przez ubezpieczycieli.
Rola dopłat i programów publicznych
Aby utrzymać dostępność ubezpieczeń rolnych, państwo wspiera je poprzez dopłaty do składek, które mogą wynosić nawet 65%. System ten funkcjonuje w Polsce od lat i obejmuje ubezpieczenia upraw oraz zwierząt gospodarskich.
Dodatkowo, w ramach Wspólnej Polityki Rolnej UE przewiduje się rozwój:
- funduszy zarządzania ryzykiem klimatycznym,
- narzędzi indeksowych opartych na danych meteorologicznych,
- wsparcia dla inwestycji w odporność gospodarstw (np. systemy nawadniania, zabezpieczenia przeciwpowodziowe).
Te działania mają na celu nie tylko pokrywanie strat, ale również przeciwdziałanie ich powstawaniu.
Jak dobrze wybrać polisę w nowych warunkach?
W dobie zmian klimatu ubezpieczenie powinno być dopasowane do specyfiki danego gospodarstwa – jego lokalizacji, rodzaju upraw, wielkości i historii strat. Przy wyborze warto zwrócić uwagę na:
- zakres ochrony (czy obejmuje tylko grad, czy również suszę i powódź),
- wysokość sumy ubezpieczenia i udział własny w szkodzie,
- warunki wypłaty odszkodowania i czas jego realizacji,
- dostępność dodatkowych usług (np. pomoc rzeczoznawcy, monitoring pogodowy).
Dobrze dobrana polisa może stanowić o przetrwaniu gospodarstwa w trudnym sezonie. Dlatego warto korzystać z doradztwa ubezpieczeniowego lub kalkulatorów online – takich jak dostępne na stronie polisy24.pl, które pomagają porównać oferty kilku towarzystw i dopasować je do rzeczywistego ryzyka.
Źródła:
- „Climate Change and Agricultural Insurance”, 2020, Clara Jensen
- „Risk Management in the Agri-Food Sector”, 2019, Andrzej Urbanek
- „Public Policy and Agricultural Resilience”, 2021, Sophie Chabert

Docent Mariusz Notariusz
Doktor habilitowany Ekonomii i Zarządzania